บทสนทนาต่อไปนี้เป็นการถามตอบข้อธรรมระหว่างท่านจ้าวโจวผู้เป็นศิษย์ กับท่านหนานเฉวียนผู้เป็นอาจารย์
ทั้ง 2 ท่านเป็นพระเถระรูปสำคัญของนิกายฌาน (เซน) ในสมัยราชวงศ์ถัง เป็นคำถามเกี่ยวกับ “มรรค” (道) ซึ่งหมายถึงวิถีที่จะนำไปสู่การดับทุกข์ คือนิโรธ และนิพพาน
นี่คือบทสนทนาปริศนาธรรมจาก ‘คัมภีร์อู๋เหมินกวาน’ พร้อมกับคำอธิบายและคาถาของท่านอู๋เหมิน
จ้าวโจว ถาม หนานเฉวียน: “มรรคคืออะไร?”
หนานเฉวียน กล่าวว่า: “ชีวิตประจำวันคือมรรค”
จ้าวโจว ถามว่า: “สามารถศึกษาได้หรือไม่”
หนานเฉวียน กล่าวว่า: “ถ้าเจ้าพยายามศึกษาเจ้าจะอยู่ห่างจากมรรค”
จ้าวโจว ถามว่า: “ถ้ากระผมไม่เรียนกระผมจะรู้ได้อย่างไรว่ามันเป็นมรรค?”
หนานเฉวียน กล่าวว่า: “มรรคไม่ได้อยู่ในโลกที่จับต้องได้ ไม่ได้อยู่ในโลกที่จับต้องไม่ได้ ความรู้ทางผัสสะคืออวิชชา และไม่มีการรับรู้ทางผัสสะก็ไร้สาระ หากเจ้าต้องการเข้าถึงมรรคที่แท้จริงที่อยู่พ้นความสงสัย ให้ทำตัวปล่อยวางเป็นเสรีดั่งท้องฟ้า อย่าไปกำหนดว่ามันดีหรือไม่ดี”
ด้วยถ้อยคำเหล่านี้ จ้าวโจวจึงรู้แจ้งในธรรม
ท่านอู๋เหมิน อธิบายว่า หนานเฉวียนสามารถสลายข้อสงสัยที่ยากจะสลายได้ของจ้าวโจวในทันทีที่จ้าวโจวถามคำถาม แต่อาตมายังสงสัยว่าจ้าวโจวบรรลุถึงภาวะเท่ากับท่านหนานเฉวียนแล้วหรือไม่ จ้าวโจวยังต้องศึกษาต่อไปนานกว่าสามสิบปี
ในฤดูใบไม้ผลิ มีดอกไม้นับร้อย ในฤดูใบไม้ร่วง มีพระจันทร์ฤดูเก็บเกี่ยว
ในฤดูร้อนมีสายลมสดชื่น ในฤดูหนาวหิมะจะเคียงข้างเจ้า
หากสิ่งที่ไร้ประโยชน์ไม่ได้ค้างคาอยู่ในใจของเจ้า
ฤดูกาลใดก็ตาม ก็ล้วนแต่เป็นฤดูที่ดีสำหรับเจ้า.
