‘เช้าฟาดผัดฟัก เย็นฟาดฟักผัด’ คือตัวอย่างประโยคลิ้นพันในภาษาไทย แล้วภาษาอื่นๆ ล่ะ เขาว่ากันอย่างไร?
ทางภาษาศาสตร์เรียกประโยคทำนองนี้ว่า tongue twisters หมายถึง วลีหรือข้อความที่สร้างขึ้นด้วยกลวิธีทางภาษา เช่น การสัมผัสอักษร การสลับหน่วยเสียง การซ้ำคำ และใช้คำพ้องเสียง เมื่อแต่ละคำสะกดด้วยพยัญชนะ สระ และตัวสะกดที่ออกเสียงใกล้เคียงกัน ย่อมทำให้ผู้พูดออกเสียงได้อย่างยากลำบากตามไปด้วย เพราะเกิดอาการลิ้นพัน
สำหรับภาษาไทย พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรม ฉบับราชบัณฑิตยสภา (แก้ไขเพิ่มเติม) พ.ศ. 2561 บัญญัติคำใหม่ใช้แทน tongue twisters ว่า บทบิดลิ้น เนื่องจากบางข้อความอย่าง ‘ระนอง ระยอง ยะลา’ และ ‘หุ้ง อุ่น ตุ๋น ต้ม นึ่ง’ เป็นเพียงคำหรือกลุ่มคำที่นำมารวมกันเท่านั้น ไม่นับเป็นประโยคเหมือน ‘คว้าขวานขว้างกวางขาว’ หรือ ‘ยักษ์ใหญ่ไล่ยักษ์เล็ก’ จึงเลือกใช้คำว่า ‘บท’ ซึ่งถูกต้องตามหลักภาษาและครอบคลุมความหมายได้ครบถ้วนกว่าคำว่า ‘ประโยค’
แม้บทบิดลิ้นจะไม่ใช่คำพูดทั่วไปในบทสนทนา แต่ก็ถือว่ามีประโยชน์อย่างมากสำหรับคนที่ต้องการฝึกฝนการออกเสียงให้ชัดถ้อยชัดคำ เพราะช่วยให้ผู้พูดเคลื่อนไหวลิ้นและขยับรูปปากได้ถูกต้องตรงตามเสียงแบบที่ควรจะเป็น
ลักษณะของบทบิดลิ้นในแต่ละภาษาจึงแตกต่างอย่างสิ้นเชิง ทั้งหมดขึ้นอยู่กับหน่วยเสียงและความซับซ้อนของภาษานั้นๆ กลายเป็นความท้าทายให้ผู้พูดทดสอบการออกเสียงด้วยตัวเอง โดย becommon ได้คัดสรร tongue twisters หรือ บทบิดลิ้น จากภาษาต่างๆ เอาไว้ให้ทุกคนลองฝึกกัน
ภาษาอังกฤษ
นักจิตวิทยาจากสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ หรือ MIT ยืนยันว่า
กลุ่มคำเหล่านี้เป็น tongue twisters ที่ออกเสียงยากที่สุดในภาษาอังกฤษ
คำอ่าน
แพด คิด พัวร์ เคิร์ด พูลด์ โคลด์
คำแปล
กระดาษรองเขียน เด็ก เท นมเปรี้ยว ดึง เย็น
ภาษาญี่ปุ่น
เรียกบทบิดลิ้นว่า 早口言葉 (ฮะยะกุชิโคะโตะบะ)
คำอ่าน
konotakegakini taketatekaketanoha
taketatekaketakattakara taketatekaketanodesu
(โคะโนะทะเคะกะคินิ ทะเคะทะเตะคะเคะทะโนะวะ
ทะเคะทะเตะคะเคะตะคัตตะคะระ ทะเคะทะเตะคะเคะทะโนะเดะสึ)
คำแปล
ไม้ไผ่ที่วางไว้ที่รั้วไม้ไผ่
คือไม้ไผ่ที่อยากวางไว้ ก็เลยวางไว้ที่รั้วไม้ไผ่
ภาษาเกาหลี
เรียกบทบิดลิ้นว่า 잰말놀이 (เชนมัลโนลี)
คำอ่าน
ganjang gongjang gongjangjangeun kang gongjangjangigo,
dwenjang gongjang gongjangjangeun kong gongjangjangida
(คันจัง คงจัง คงจังจังงึน คัง คงจังจังงีโก,
เทวนจัง คงจัง คงจังจังงึน คง คงจังจังงีดะ)
คำแปล
ผู้จัดการโรงงานซีอิ๊วคือผู้จัดการคัง
ผู้จัดการโรงงานเต้าเจี้ยวคือผู้จัดการคง
ภาษาจีน
เรียกบทบิดลิ้นว่า 绕口令 (เรียวโข่วหลิง)
คำอ่าน
sì shì sì, shí shì shí,
shísì shì shísì, sìshí shì sìshí
(ซื่อซรื่อซื่อ, สรือซรื่อสรือ,
สรือซื่อ ซรื่อ สรือซื่อ, ซื่อสรือ ซรื่อ ซื่อสรือ)
คำแปล
สี่คือสี่ สิบคือสิบ
สิบสี่คือสิบสี่ สี่สิบคือสี่สิบ
ภาษาฝรั่งเศส
เรียกบทบิดลิ้นว่า Les virelangues (เล วีฮ์ลองก์)
คำอ่าน
มาม็อง มา มี มา มา ซูร์ มามี
เม มามี มา มี มา มี ด็อง มา มา
คำแปล
คุณแม่เอามือของฉันไว้บนคุณยาย
แต่คุณยายเอาขนมปังวางไว้บนมือของฉัน
ภาษาเยอรมัน
เรียกบทบิดลิ้นว่า Zungenbrecher (ซุงเงอร์เบรอเชอร์)
คำอ่าน
ฟิชเชอร์ส ฟริทซ์ ฟิชท์ ฟริชเชอะ ฟิชเชอะ
ฟริชเชอะ ฟิชเชอะ ฟิชท์ ฟิชเชอร์ส ฟริทซ์
คำแปล
นักตกปลาชื่อฟริทซ์ตกปลาสด
ปลาสดถูกตกโดยนักตกปลาชื่อฟริทซ์
ภาษาสเปน
เรียกบทบิดลิ้นว่า Trabalenguas (ตราบาเลนกวัส)
คำอ่าน
เตรส ตรีสเตส ติเกร ตรากาบัน ตรีโก เอน โน ตรีกัล
คำแปล
เสือเศร้าสามตัวกลืนข้าวสาลีในทุ่งข้าวสาลี
ภาษาฮินดี
เรียกบทบิดลิ้นทับศัพท์ tongue twister ว่า टंग ट्विस्टर (ทัง ทวิสเตอร์)
คำอ่าน
kaccha papad, pakka papad
(กัจฉา ปาปัด, ปักกา ปาปัด)
คำแปล
ข้าวเกรียบดิบ, ข้าวเกรียบสุก
(papad คือ ชื่อเรียกข้าวเกรียบอินเดียที่ทำจากแป้งถั่ว)
ภาษาตากาล็อก หรือ ภาษาฟิลิปีโน
เรียกบทบิดลิ้นด้วยภาษาอังกฤษว่า tongue twisters
คำอ่าน
บุติกิ บิตุกะ บุติกะ
คำแปล
จิ้งจก ร้านขายยา ลำไส้
ภาษาอินโดนีเซีย
เรียกบทบิดลิ้นว่า Pembelit lidah (เปมเบลิท ลีดาห์)
คำอ่าน
คุคุ คะคิ คะเคค คะเคค คุ
คะยัค คุคุ คะคิ คะเคค คะเคค คุ
คำแปล
เล็บเท้าของพี่สาว
เหมือนกันกับเล็บเท้าของคุณปู่
อ้างอิง
- สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. (2561) พจนานุกรมศัพท์วรรณกรรม ฉบับราชบัณฑิตยสภา (แก้ไขเพิ่มเติม). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา.
- Asian Boss. Tongue Twisters Around Asia. https://bit.ly/3y9T5IN
- Asia Jackson. Tagalog Tongue Twisters Challenge. https://bit.ly/3gwiZQN
- Condé Nast Traveler. 70 People Try 70 Tongue-Twisters From 70 Countries. https://bit.ly/38dbsli
- Harry Mount. Stuck for words? Then try these tongue twisters: Why ‘pad kid poured curd pulled cold’ is so difficult to say. https://bit.ly/3gx8NYh
- 早口言葉ナビ. この竹垣に竹立てかけたのは 竹立てかけたかったから 竹立てかけたのです. https://bit.ly/2XVmaev
- 진짜한국어. Korean tongue twister 간장 공장 공장장은 강 공장장이고 된장 공장 공장장은 공 공장장이다. https://bit.ly/3sHoml8
