ดร.อิกนาทซ์ แพทย์ผู้บุกเบิกการ ‘ล้างมือ’ กิจกรรมจำเป็นในที่ยุคโควิด-19 ระบาด

ในช่วงที่ไวรัสโควิด-19 ระบาด การล้างมือกลายเป็นสิ่งจำเป็นและสิ่งควรทำมากกว่าในยามปกติ

แต่หากย้อนไปเมื่อช่วงปลายศตวรรษที่ 19 การทำความสะอาดมือเป็นเรื่องที่หลายคนมองข้ามและไม่ได้ให้ความสำคัญ

ส่งผลให้ผู้เสียชีวิตจากโรคจำนวนมากจากภาวะติดเชื้อหลังคลอดหรือไข้หลังคลอด

จน ดร.อิกนาทซ์ เซ็มเมิลไวส์ (Ignaz Semmelweis) แพทย์ชาวฮังการีเชื้อสายเยอรมัน ค้นพบว่า 

‘การล้างมือ’ โดยเฉพาะในหมู่แพทย์ ช่วยลดอัตราการตายได้อย่างมีนัยสำคัญ

ดร.อิกนาทซ์ แพทย์ผู้บุกเบิกการ ‘ล้างมือ’ 

ชื่อดร.อิกนาทซ์ เซ็มเมิลไวส์ อาจไม่เป็นที่คุ้นหู แต่หากค้นหาในวิกิพีเดีย เขาได้ชื่อว่าเป็นผู้บุกเบิกการทำหัตถการปลอดเชื้อ ซึ่งช่วยลดการติดเชื้อหลังคลอดได้จำนวนมาก

ดร.อิกนาทซ์ ผู้มีชีวิตอยู่ในช่วงค.ศ. 1818-1865 ศึกษาการแพทย์จากมหาวิทยาลัยเวียนนา และเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำแผนกสูตินารีในโรงพยาบาลเวียนนา 

ที่โรงพยาบาลแห่งนี้ แบ่งหอผู้ป่วยออกเป็น 2 ส่วน ส่วนหนึ่งมีผดุงครรภ์เป็นผู้ดูแล และอีกส่วน แพทย์เป็นผู้รับผิดชอบผ่าคลอด ซึ่งส่วนนี้มีแม่หลังคลอดเสียชีวิตมากกว่าหลายเท่าตัว  

ดร.อิกนาทซ์ สังเกตและพยายามหาสาเหตุอัตราการตายที่แตกต่างของหอผู้ป่วย 2 ส่วนนี้ด้วยตัวเอง 

จนภายหลังเขาพบว่า เหล่าแม่ที่เป็นเสียชีวิตเพราะติดเชื้อหลังคลอดมีแนวโน้มได้รับเชื้อโรคจากศพ 

ในสมัยนั้น บรรดาแพทย์และนักศึกษาแพทย์ จะทำการชันสูตรศพด้วยมือเปล่า ไม่มีถุงมือป้องกันสิ่งสกปรกใดๆ 

หลังจากนั้น พวกเขาตรงไปยังห้องทำคลอดโดยเช็ดมือแบบหยาบๆ ไม่มีการล้างมือหรือทำความสะอาดอย่างจริงจัง และนำเชื้อโรคไปสู่ห้องทำคลอดโดยไม่รู้ตัว 

เมื่อดร.อิกนาทซ์ค้นพบข้อสันนิษฐานนี้ เขาตั้งกฎและรณรงค์ให้แพทย์ทุกคนล้างมืออย่างจริงจังหลังจากออกห้องผ่าศพ รวมทั้งล้างอุปกรณ์และทำความสะอาดเสื้อผ้าของแพทย์ ที่สำคัญคือล้างมือโดยการแช่ไว้ในน้ำยาคลอรีน ก่อนเริ่มทำคลอดทุกครั้ง

 ผลปรากฏว่า อัตราการตายของแม่หลังคลอดลดลงอย่างมาก เหลือจำนวนไม่ถึง 1 เปอร์เซ็นต์

ถือเป็นการค้นพบ ‘เชื้อโรค’ เป็นครั้งแรก พร้อมวิธีป้องกันที่ช่วยชีวิตผู้คนได้มากมายและเปลี่ยนแปลงประวัติศาสตร์การแพทย์ครั้งใหญ่ 

ดร.อิกนาทซ์ จึงได้ชื่อว่าเป็นแพทย์ด้านสูติ-นรีแพทย์ผู้ปฏิวัติการทำคลอดและสร้างมาตรฐานการล้างมือ

‘ล้างมือ’ สิ่งจำเป็นในยุคโควิด-19

เมื่อวันที่ 20 มีนาคม ที่ผ่านมา กูเกิล ดูเดิล (Google Doodle) ขึ้นภาพการ์ตูน ดร.อิกนาทซ์ พร้อมสอนวิธีล้างมือให้สะอาด เพื่อป้องกันไวรัสโควิด-19 ในเบื้องต้น (ใส่คลิป) โดยมีขั้นตอนดังนี้

1. ล้างมือให้เปียกและถูด้วยสบู่ในปริมาณที่มากเพียงพอ
2. ถูด้านหลังมือให้ทั่วทั้งสองข้าง
3. ถูตามซอกนิ้วทุกซอก
4. ถูใต้เล็บทุกเล็บ 
5. ถูนิ้วโป้งทั้งสองข้างให้สะอาด
6. ถูสบู่วนบนฝ่ามือทั้งสองข้าง และล้างมือให้สะอาด 

แม้วันนี้เราจะอยู่ในศตวรรษที่ 20 ที่การแพทย์ก้าวหน้าไปไกลกว่ายุคที่ดร.อิกนาทซ์ค้นพบเชื้อโรค

แต่ในช่วงที่โควิด-19 ระบาดเช่นทุกวันนี้ การล้างมือบ่อยๆ และล้างอย่างพิถีพิถันยังคงจำเป็นและเป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม.

อ้างอิง

• The News.Google Doodle honours ‘father of infection control’ Ignaz Semmelweis.https://bit.ly/2UvYbx2
• Wikipedia.Ignaz Semmelweis.https://en.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweis