ถ้าใครเคยไปประเทศญี่ปุ่นจะพบว่า คนญี่ปุ่นหลายคนไม่ค่อยพูดภาษาอังกฤษ
หรือถ้าได้เจอคนที่พูดคุยด้วย คุณก็อาจจะเจอ “ภาษาอังกฤษสำเนียงญี่ปุ่น” ที่ฟังยากเหลือเกิน
คำถามคือ ทำไมประเทศที่ขึ้นชื่อเรื่องความก้าวหน้าและเป็นศูนย์กลางเทคโนโลยีอย่างญี่ปุ่น ถึงไม่ค่อยเก่งภาษาอังกฤษ
นี่คือคำถามที่คนญี่ปุ่นเองก็เคยสงสัย และนำมาวิเคราะห์จนได้ข้อสรุป ดังนี้
1. เน้นเรียนแค่อ่านและเขียน
การเรียนการสอนภาษาอังกฤษในประเทศญี่ปุ่นจะเน้นในแง่วิชาการ ไม่ต่างจากวิธีที่คนไทยคุ้นเคย นั่นคือคุณครูจะเขียนคำศัพท์และเรื่องที่สอนบนกระดาน เด็กนักเรียนก็มีหน้าที่จดตามเพื่อเอาไปสอบ สอบเสร็จแล้วก็จบกัน โดยไม่มีการกระตุ้นให้เด็กๆ นำภาษาอังกฤษไปใช้ในชีวิตประจำวันสักเท่าไหร่
พอรู้ปัญหาอย่างนี้แล้ว ปัจจุบันประเทศญี่ปุ่นจึงพยายามปรับให้ครูและนักเรียนสนทนากันมากขึ้น เพื่อฝึกให้เคยชินกับการใช้ภาษาอังกฤษในชีวิตจริง
2. ไม่ค่อยกล้าพูด
เนื่องจากการเรียนที่เน้นวิชาการ คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่จึงไม่มีความมั่นใจที่จะใช้ภาษาอังกฤษ บวกกับความที่มีนิสัยค่อนข้างขี้อาย และไม่ชอบความผิดพลาดเป็นพื้นฐาน ก็ยิ่งทำให้คนญี่ปุ่นไม่กล้าพูดภาษาอังกฤษในชีวิตประจำวันมากขึ้นไปอีก
3. แค่ภาษาญี่ปุ่นก็พอ
ไม่รู้ว่าเป็นโชคดีหรือโชคร้ายที่ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศระดับหัวแถว เพราะองค์ความรู้เกือบทุกแขนงในโลกใบนี้ ได้รับการแปลเป็นภาษาญี่ปุ่น คนญี่ปุ่นจึงไม่จำเป็นต้องขวนขวายไปหา text book ภาษาอื่นๆ อ่านให้ปวดหัว
ยิ่งในชีวิตประจำวัน ถ้าไม่ใช่คนญี่ปุ่นในเมืองใหญ่ คุณก็สามารถใช้ชีวิตได้อย่างสบายๆ โดยไม่จำเป็นต้องพูดภาษาอังกฤษเลยแม้แต่น้อย
4. ลักษณะการออกเสียงที่จำกัด
ข้อนี้คนที่เคยเรียนภาษาญี่ปุ่นจะนึกออกทันที เพราะเสียงในภาษาญี่ปุ่นนั้นค่อนข้างจำกัดมาก แม้กระทั่งคำง่ายๆ ยังไม่สามารถอ่านออกเสียงด้วยภาษาญี่ปุ่นแบบเป๊ะๆ ได้ ทำให้ภาษาอังกฤษในสำเนียงญี่ปุ่นนั้นฟังยากแบบสุดๆ
ยกตัวอย่างเช่น ร้านแมคโดนัลด์ คนญี่ปุ่นจะออกเสียงว่า “มา-คุ-โด-นา-รุ-โดะ” ถ้าได้ยิน คนญี่ปุ่นจะรู้ทันทีว่าหมายถึงแมคโดนัลด์ แต่ถ้าเป็นคนต่างชาติ อืม…ก็ฟังยากเหมือนกันนะ
5. อิงลิชแบบญี่ปุ่น
ญี่ปุ่นจะมีคำที่เรียกว่า “วะเซเอโกะ” (和製英語) หรือภาษาอังกฤษที่คนญี่ปุ่นนำมาปรับใช้กับภาษาญี่ปุ่น เช่น คำว่า salary man ที่แปลว่ามนุษย์เงินเดือน คนญี่ปุ่นจะสร้างคำใหม่ขึ้นมา อ่านว่า “ซา-ลา-รี่-มัง” แม้จะฟังคล้ายภาษาอังกฤษ แต่ความจริงแล้วเป็นคำที่สร้างใหม่ในภาษาญี่ปุ่น ด้วยเหตุนี้ เวลาคนญี่ปุ่นพูดภาษาอังกฤษ พอมีคำเหล่านี้ปะปนเข้ามา ก็อาจทำให้คนทั่วไปเกิดความสับสนได้
ถึงบรรทัดนี้ เรามาลองวัดทักษะด้านภาษาอังกฤษของคนญี่ปุ่นอย่างเป็นรูปธรรมกันสักหน่อยดีกว่า
คะแนน TOEIC ของญี่ปุ่นโดยเฉลี่ย ปี 2018 อยู่ที่ 520 คะแนน ซึ่งอยู่อันดับเกือบท้ายตาราง
สำหรับคนที่อยากรู้ว่าประเทศไทยเก่งภาษาอังกฤษกว่าญี่ปุ่นหรือไม่ ลองมาดูคะแนน TOEIC ของไทยโดยเฉลี่ยในปีเดียวกัน จะพบว่าอยู่ที่ 478 คะแนน หรือน้อยกว่าญี่ปุ่นเกือบ 40 คะแนน
นั่นแปลว่าระดับภาษาอังกฤษของคนไทยเมื่อเทียบกับคนญี่ปุ่นแล้ว
เราอาจด้อยกว่าคนญี่ปุ่นในภาพรวม (หรือเปล่า?).
