สี่ขาสาระ: หมาแมวเป็นโรคซึมเศร้าเหมือนคนได้ไหม

อาจจะเพราะช่วง 3-4 ปีหลังมานี้ โรคซึมเศร้าถูกพูดถึงเป็นวงกว้าง 

หลายคนที่เลี้ยงหมาเลี้ยงแมว แล้วไม่ค่อยมีเวลาดูแล หรือปล่อยให้เขาอยู่บ้านลำพังตัวเดียวประจำ เลยมักจะมีคำถามกับหมอเสมอว่า หมาแมวเป็นโรคซึมเศร้าได้ไหม 

โรคซึมเศร้า กับ อาการซึมเศร้า ไม่เหมือนกัน 

ถ้าว่ากันตามหลักทางการแพทย์ ก็ต้องบอกว่า ยังไม่เคยมีโรคซึมเศร้า ระบุอยู่ในโรคของสุนัขหรือแมว 

แต่ถ้าถามว่าเขาสามารถมี ‘อาการซึมเศร้า’ ได้ไหม 

อันนี้สามารถเกิดขึ้นได้ แต่ก็คนละเรื่องกับ ‘โรคซึมเศร้า’ ของคน

เพราะโรคซึมเศร้าของคน มีความซับซ้อนทางอารมณ์มาก เกินกว่าระดับที่สัตว์จะไปถึงได้ ฉะนั้นก็น่าจะมีแต่มนุษย์เท่านั้น ที่จะเป็นโรคซึมเศร้า 

สำหรับสุนัขที่มีอาการซึมเศร้า จะหมายถึงสุนัขที่แสดงออกถึงพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปมากกว่า เช่น ไม่อยากอาหาร ไม่มีปฏิสัมพันธ์กับคน และถ้าถึงขั้นร้ายแรง ก็จะแสดงออกด้วยอาการก้าวร้าว 

หมาแมวเป็นสัตว์เลี้ยง ถ้าไม่มีเวลาเลี้ยงก็เท่ากับทอดทิ้ง

หมอเคยพูดไว้ในบทความ “มนุษย์โรคซึมเศร้า พวกเราช่วยได้นะ” ว่าเราอาจจะเป็นโลกทั้งใบให้ใครได้หลายคน แต่สำหรับสุนัข เจ้าของคือโลกทั้งใบของเขาเพียงคนเดียว

ความรักและการเอาใจใส่ของเจ้าของจึงถือเป็นสิ่งสำคัญ 

และเราต้องไม่ลืมว่าเขาคือสัตว์เลี้ยง ถ้าเราไม่เลี้ยง แน่นอนว่าย่อมมีผลต่ออารมณ์และพฤติกรรมของเขา 

สำหรับสุนัขที่ขาดความรักและการดูแล มักจะแสดงออกด้วยอาการก้าวร้าว เช่น กัดเจ้าของ กัดเพื่อนบ้าน ไม่ยอมให้ใครเข้าใกล้ เพื่อปกป้องตัวเองจากโลกภายนอก 

แต่ใครที่เลี้ยงแมว ก็ต้องบอกว่าโชคดีที่คุณจะไม่ค่อยเจอปัญหานี้ 

เนื่องจากแมวเป็นสัตว์สันโดษ และถือว่าเขาเป็นนายตัวเอง รักอิสระ ไม่จำเป็นต้องพึ่งพิงความรักจากเจ้าของมากนัก แมวจึงไม่เคยมีอาการซึมเศร้า หรือก้าวร้าว 

อะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำ เพื่อไม่ให้สัตว์เลี้ยงซึมเศร้าจนก้าวร้าว 

การปล่อยให้เขาอยู่บ้านตัวเดียว จริงๆ แล้วไม่ใช่เรื่องร้ายแรง 

แต่จะร้ายแรงก็ต่อเมื่อ เรากักขังเขาไว้นานๆ ในกรงแคบๆ จนเกิดภาวะเครียด ข้อสังเกตคือ ถ้าเขาเริ่มกัดขนตัวเอง นั่นคือสัญญาณไม่ดีแล้ว 

หากจำเป็นต้องขัง เช่น สุนัขดุมาก กลัวไปกัดคนอื่น ก็ต้องทำรั้วรอบขอบชิดให้เพียงพอ เพื่อปล่อยให้เขาวิ่งเล่นได้บ้าง 

หรือต้องไปทำงานแล้วไม่มีคนดูแล หากเขาไม่ดุ ก็ไม่จำเป็นต้องขัง ให้อยู่ในบริเวณที่พอมีที่วิ่งเล่นหรือเดินได้บ้าง อาจจะมีของเล่นหรือเปิดพัดลมไว้ให้ อากาศจะได้ถ่ายเทและไม่อึดอัดจนเกินไป แล้วกลับบ้านให้เป็นเวลา เพื่อพาเขาเดินเล่นวิ่งเล่น

สำหรับแมว ไม่ต้องทำอะไรมาก แค่ปล่อยเขาอยู่อย่างอิสระในบ้าน อย่าขังไว้ในกรง 

แมวไม่ใช่สัตว์ที่จะมีพฤติกรรมก้าวร้าวง่ายๆ แต่สิ่งที่มักจะเกิดขึ้นสำหรับคนที่ชอบขังแมวคือ เขาอาจจะเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ เพราะแมวเป็นสัตว์รักสะอาด จะไม่ยอมขับถ่ายเรี่ยราด 

ฉะนั้น หากถูกขังอยู่ในกรงเขาจะไม่ยอมฉี่ บางตัวมีอาการรุนแรงถึงขั้นรักษาไม่หาย แล้วตายไปเลยก็มี 

ถ้าเขาก้าวร้าวไปแล้ว มียาช่วยรักษาไหม 

อย่างที่หมอบอกตอนต้น ว่าอาการทางอารมณ์ของสัตว์ เป็นคนละเรื่องกับโรคซึมเศร้าของคนที่มียารักษา 

ยาเพียงอย่างเดียวที่จะช่วยรักษาสุนัขที่ป่วยเพราะขาดความรักได้ คือ การให้ความรัก 

และเท่าที่หมอพบมาคือ จำเป็นต้องเปลี่ยนเจ้าของ 

เพราะเมื่อไหร่ที่ถึงขั้นมีอาการก้าวร้าว ยากมากที่เจ้าของคนเดิมจะทำให้เขากลับมาดีเหมือนเดิมได้ เพราะคุณทำให้เขาไม่เชื่อใจไปแล้ว 

ในทางกลับกัน เจ้าของที่ทำให้สุนัขมีอาการดังกล่าวได้ ก็มักจะหมดใจและไม่เอ็นดูเขาแล้วเช่นกัน จึงได้ทอดทิ้ง

ฉะนั้น หากเขาได้เปลี่ยนเจ้าของ และเจ้าของใหม่ให้ความรักความใส่ใจ อาการก็จะดีขึ้นเอง 

สุดท้าย ฝากไว้สำหรับคนเลี้ยงหมาแมวทุกคน ไม่ว่าจะยาตัวใดหรือหมอคนไหน ก็เยียวยาอาการป่วยของสัตว์เลี้ยง ได้ไม่เท่าความรักของเจ้าของนะคะ