‘ฮ่องกงจิ๋วในความทรงจำ’ ฝีมือของสองนักปั้นที่อยากเก็บวันวาน เมืองเก่า และวัยเยาว์เอาไว้ดูนานๆ

ลูกค้าแน่นร้านตัดผมใต้ตึก ยามเช้าที่แผงหนังสือพิมพ์มีผู้คนมาเยือนไม่ขาดสาย ควันพวยพุ่งจากกาในร้านน้ำชา โรงละครเอ็มเก่าแก่ในย่านนอร์ทพอยท์คึกคัก เต็มไปด้วยรถเข็นขายของอร่อย

ภาพของฮ่องกงในอดีต กำลังกลายเป็นเพียงความทรงจำที่มีเพียงพลเมืองในยุคสมัยจดจำเอาไว้เท่านั้น

โทนี่ ล่าย (Tony Lai) เคยสัมผัสบรรยากาศเหล่านั้น เขาอาศัยอยู่กับครอบครัวในอาคาร 7 ชั้นของเมืองเซาเคยวาน ซึ่งเป็นบ้านจัดสรรที่เก่าแก่ที่สุดในฮ่องกง ทุกๆ เช้า เขามักจะสังเกตเห็นเหล่าแม่บ้านพากันเดินขวักไขว่ไปยังห้องครัวที่อยู่ใจกลางตึกรูปตัวเอช ซุบซิบกันอย่างออกรสขณะทำอาหารเช้า โดยสัญญาณเตือนจากเตาน้ำมันก๊าดดังอยู่เบื้องหลัง

ฮ่องกงในช่วงปี 1960 เต็มไปด้วยของอร่อยเจ้าดัง หลังจากพ่อมักหิ้วขนมและอาหารติดไม้ติดมือกลับบ้านมาฝากทุกวัน แม็กกี ชาน (Maggie Chan) ในวัยเยาว์ก็เริ่มฝึกปั้นโมเดลอาหารจิ๋ว จนกลายมาเป็นนักปั้นเต็มตัวในปัจจุบัน 

เธอกับโทนี่รู้จักกันในปี 2007 ที่งานนิทรรศการศิลปะแห่งหนึ่งพวกเขาทำงานปั้นมานานกว่า 10 ปี ก่อนที่จะจับมือกันเปิด TOMA Miniatures สตูดิโองานปั้นเล็กๆ ขนาด 100 ตารางเมตร ในเมืองเกาลูน และหยิบเอาร้านรวง ตรอก ซอกซอยของฮ่องกงในความทรงจำมาปั้นเป็นโมเดลจิ๋ว

ช่วงปี 1990 ไม่ได้มีแค่ร้านขายหนังสือพิมพ์เท่านั้นที่พากันล้มหายตายจาก แต่สถาปัตยกรรมที่เป็นมรดกตกทอดจากยุคอาณานิยมหลายแห่งก็ค่อยๆ ถูกรื้อถอนไปอย่างน่าเสียดายและมีอาคารพาณิชย์หรูหราเข้ามาแทนที่

“ฮ่องกงกำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว หลายสิ่งหลายอย่างหายไป ศิลปะจิ๋วเป็นเหมือนหนังสือประวัติศาสตร์สามมิติที่เก็บความทรงจำของเราไว้ได้” แม็กกีเชื่อแบบนั้น

เพราะความจริงแล้วเราเก็บอดีตไว้ได้แค่ในความทรงจำ แต่สำหรับแม็กกีและโทนี่ พวกเขาเลือกที่จะเก็บมันเอาไว้ในรูปแบบโมเดลจิ๋ว ที่มองเมื่อไหร่ก็หวนคิดถึงบรรยากาศเก่าๆ 

โทนี่ชี้ไปยังผมหงอกที่เริ่มโผล่แซมผมดำขึ้นมา ก่อนจะเผยว่าในขณะที่เขายังมีชีวิตอยู่และยังพอมีเวลาสำหรับทำงานศิลปะ เขาก็ตั้งใจจะถ่ายทอดความทรงจำของเมืองเก่าอันเป็นที่รักออกมาเป็นโมเดลได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้

เขายังฝันจะสร้างถนนสายยาวที่ทอดจากชายฝั่งถึงยอดเขา รอบๆ มีร้านค้า บ้านจัดสรร และสวนสนุก เป็นหลักฐานว่าสิ่งเหล่านี้เคยมีอยู่จริงๆ เพื่อให้คนรุ่นหลังได้สัมผัสฮ่องกงในอดีต และทำให้ผู้คนในยุคสมัยนั้นได้หวนคิดถึงฮ่องกงแบบที่พวกเขาเคยรู้จักอีกครั้ง

อ้างอิง

• Yao Lan, Hong Xuehua. Feature: Childhood memories of Hong Kong reshaped into lilliputian world by miniature artists. https://bit.ly/3BmGXqt 
• AFP. Hong Kong artists revive city’s bygone era with miniatures. https://bit.ly/3zkEw5W