อีก 30 ปีข้างหน้า วันที่ได้นั่งย่างเนื้อหน้าเตาอาจกลายเป็นแค่เรื่องเล่าในอดีต
อาหารมีวิวัฒนาการมาทุกยุค อีก 30 ปีต่อจากนี้ไม่ว่ารูปแบบของอาหารจะเปลี่ยนไปแบบไหน ที่แน่ๆ มันจะเปลี่ยนไปพร้อมๆ กับสภาพอากาศของโลกที่กำลังเปลี่ยนไปแบบไม่มีวันกลับมาเหมือนเดิม ในอนาคตเราอาจไม่มีร้านเนื้อย่าง ร้านหมูกระทะให้เห็นกันตามมุมถนน เพราะเราแทบไม่มีพื้นที่เหลือพอสำหรับเลี้ยงสัตว์ และโลกอาจแบกรับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ไม่ไหวอีกต่อไป
พื้นที่เกษตรกรรมของโลก 75 เปอร์เซ็นต์ถูกใช้ไปกับการเลี้ยงสัตว์และปลูกอาหารสัตว์ อุตสาหกรรมนี้ยังทำให้เกิดก๊าซเรือนกระจกมากถึง 18 เปอร์เซ็นต์ ขณะเดียวกัน ภายในปี 2050 โลกจะมีประชากรเพิ่มขึ้นอีกสองพันล้านคน ซึ่งอาจทำให้โลกรองรับการผลิตไม่ไหวอีกแล้ว เพราะนอกจากเราจะไม่มีพื้นที่ป่าเพียงพอให้ถางไปทำฟาร์ม ก๊าซเรือนกระจกจากอุตสาหกรรมเลี้ยงสัตว์ยังยิ่งทำให้โลกร้อนแบบกู่ไม่กลับอีกด้วย
กลุ่มนักวิทยาศาสตร์ EAT-Lancet ที่เชี่ยวชาญด้านโภชนาการ การเพาะปลูก และการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศโลก คาดว่าทางออกสำหรับความต้องการที่ไม่สิ้นสุดนี้คือ ในอนาคตมนุษย์เราจะต้องกินผัก ผลไม้ และพืชตระกูลถั่วเพิ่มเป็นสองเท่า และลดการบริโภคเนื้อแดงและน้ำตาลที่ไม่จำเป็นต่อร่างกายลงราว 50 เปอร์เซ็นต์ นอกจากจะเป็นการเพิ่มตัวเลือกอาหารใหม่ๆ แล้ว วิธีนี้ยังเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยแก้ไขปัญหาการขาดแคลนอาหารในอนาคตอีกด้วย
เมื่อถึงวันนั้น แน่นอนว่าอาหารของเราจะเปลี่ยนไป แล้วหน้าตาของเมนูในอนาคตจะเป็นแบบไหน becommon ขอชวนทุกคนนั่งไทม์แมชชีนไปยังปี 2050 แล้วดูกันว่าคนจากโลกอนาคตเขากำลังกินอะไรกัน
‘Plant-based meat’
เนื้อที่ทำจากพืช
มนุษย์บริโภคเนื้อสัตว์เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ มากเป็นสองเท่าในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา และไม่มีวี่แววว่าจะลดลงเลยแม้แต่น้อย หนทางที่เป็นไปได้มากที่สุดในตอนนี้คือการหาสิ่งทดแทน Plant-based meat หรือ เนื้อที่ทำจากพืช จึงกลายมาเป็นตัวเลือกที่ดีและกำลังได้รับความนิยม
เนื้อจากพืชอาจไม่ใช่อาหารแปลกใหม่สักเท่าไหร่นัก เพราะจัดอยู่ในหมวดอาหารมังสวิรัติที่ทุกคนคุ้นเคย แต่นี่เป็นอาหารมังฯ ที่กำลังอัพเลเวลขึ้นเรื่อยๆ เพราะเนื้อจากพืชในอนาคตจะใช้เทคโนโลยีในการแต่งทั้งรส กลิ่นและเนื้อสัมผัสให้เหมือนกับเนื้อจริงๆ ที่จะทำให้ลืมกลิ่นโปรตีนเกษตรแบบเดิมๆ ไปได้เลย
ในอเมริกามีหลายบริษัทกำลังแข่งขันกันพัฒนาเนื้อจากพืชให้ออกมาเสมือนจริงและถูกปากผู้บริโภค หนึ่งในนั้นคือ Impossible Foods ที่ผลิตเนื้อเบอร์เกอร์จากพืชส่งให้เบอร์เกอร์คิง (Burger King) ไปทำเป็นเมนูวอปเปอร์ ตัวเนื้อทำมาจากโปรตีนข้าวสาลี โปรตีนมันฝรั่ง น้ำมันมะพร้าว สารปรุงรส และส่วนประกอบสำคัญคือ ฮีม (Heme) ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้เนื้อจากพืชมีรชาติเหมือนเนื้อวัวจริงๆ เดิมทีฮีมเป็นโมเลกุลที่พบได้ทั้งในพืชและสัตว์ แต่บริษัทผลิตฮีมจากพืชโดยการหมักยีสต์และดัดแปลงพันธุกรรมขึ้นมา เมื่อผสมลงในเนื้อสัตว์ที่ทำจากพืชก็จะช่วยให้รสชาติคล้ายเนื้อจริงๆ
อุตสาหกรรมนี้กำลังเติบโตอย่างคึกคัก เมื่อเกิดการแข่งขันขึ้นเรื่อยๆ นั่นหมายความว่าในอนาคตเราจะหาซื้อเนื้อสัตว์ที่ทำจากพืชได้ตามร้านทั่วไปในราคาที่ถูกลง กินกันได้ในชีวิตประจำ โดยไม่ต้องไปตามหาในมุมเล็กๆ ของซูเปอร์มาร์เก็ตอีกต่อไป
‘Cultured meat’
เนื้อสัตว์ที่เพาะในห้องแลป
ข่าวดีสำหรับคนชอบเนื้อ และยังอยากกินเนื้ออยู่ อีกหนึ่งทางเลือกคือ เนื้อที่เพาะในห้องแลป ที่ใช้ตัวอย่างเนื้อเยื่อของสัตว์เพียงไม่กี่เซลล์มาเพาะให้ได้เนื้อปริมาณหลายสิบตัน
นวัตกรรมนี้เริ่มพัฒนามาตั้งแต่ปี 2013 โดย มาร์ค โพสต์ (Mark Post) ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัย มาสทริชต์ ในเนเธอร์แลนด์ เขาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจากสเตมเซลล์ของวัวจนกลายเป็นเนื้อบดสำหรับทำแฮมเบอร์เกอร์
ต่อมาบริษัท Eat Just จากอเมริกาก็ผลิตเนื้อไก่จากห้องแลปขายเป็นครั้งแรกที่ร้านอาหารในสิงคโปร์เมื่อปี 2020 โดยได้ผ่านการตรวจสอบจากสำนักงานอาหารแห่งสิงคโปร์แล้วว่าปลอดภัย ไร้การปนเปื้อน และมีคุณค่าทางสารอาหารเหมือนกับเนื้อสัตว์ทั่วไป
เนื้อสัตว์ที่ได้จากห้องแลปนั้นจะช่วยลดการปนเปื้อนของแบคทีเรียต่างๆ ที่มาจากมูลสัตว์ อีกทั้งยังได้เนื้อที่ปลอดภัยจากยาปฏิชีวนะ และเป็นวิธีที่ทำให้เราไม่ต้องทำฟาร์มปศุสัตว์ที่ทำลายสิ่งแวดล้อมอีกต่อไป อีกทั้งยังหยุดวงจรการทรมานสัตว์ที่เกิดขึ้นในการผลิตแบบอุตสาหกรรม
ในอนาคตเนื้อสัตว์อาจไม่ได้หายไปจากจานอาหารของพวกเราเสียทีเดียว แต่อาจมีปริมาณน้อยลง เพราะการเลี้ยงเพื่อบริโภคจะพิถิพิถันขึ้น ทำให้เราได้กินเนื้อสัตว์คุณภาพดีกว่าเดิม ไม่ใช่เนื้อราคาถูกที่ผลิตทีละเยอะๆ เช่นทุกวันนี้
‘3D printing food’
อาหารสามมิติ สัมผัสเหมือนจริง
ความสุนทรีย์ในการกินอาหารที่ทำจากพืชจะยังคงไม่เปลี่ยนไป เราจะไม่ต้องทนทุกข์กับเนื้อสัมผัสเย็นๆ หยาบๆ ของผักเสมอไป เพราะเทคโนโลยีการพิมพ์อาหารแบบ 3 มิตินั้นสามารถจำลองพื้นผิวและเนื้อสัมผัสของอาหารให้เหมือนกับต้นฉบับได้
เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติกำเนิดขึ้นตั้งแต่ 30 ปีก่อน เพื่อใช้สร้างโมเดลเสมือนจริง และมีการนำมาใช้จริงในอุตสาหกรรมอาหารแล้ว เช่น สำหรับเชฟที่สร้างอาหารรูปทรงแปลกใหม่ หรือช่วยเหลือผู้ที่มีปัญหากับการเคี้ยวอาหาร ที่ทำให้ยังได้กินอาหารรูปทรงเหมือนจริง ทว่าเป็นมิตรกับการย่อย
เนื่องจากในช่วงโควิด-19 ที่ผ่านมา ทำให้โลกมองไกลไปถึงความมั่นคงด้านอาหารในอนาคต หากเราไม่สามารถทำฟาร์มปศุสัตว์ได้อย่างสะดวกสบายเหมือนเดิม แล้วจะมีอะไรมาเป็นสิ่งทดแทนเนื้อสัตว์ Redefine Meat สตาร์ตอัพสัญชาติอิสราเอล จึงทดลองทำสเต็กจากเครื่องพิมพ์ 3 มิติ ที่มีเนื้อสัมผัส มันแทรก เหมือนกับเนื้อจริงทุกประการ และวางแผนว่าจะวางจำหน่ายในร้านอาหารยุโรประดับไฮเอนด์ภายในสิ้นปีนี้
นอกจากจะทำให้ได้เนื้อเสมือนจริงแล้ว การพิมพ์แบบ 3 มิติยังเป็นอีกส่วนที่ช่วยลดปริมาณเศษอาหารอีกด้วย เพราะในเศษอาหารบางชนิดยังเต็มไปด้วยสารอาหารที่จำเป็น สามารถใช้เป็นวัตถุดิบในการพิมพ์ได้ นี่จึงเป็นเทคโนโลยีที่ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มและลดของเสียอันเป็นปัจจัยที่ทำให้โลกร้อนอีกด้วย
‘แมลง’
แหล่งโปรตีนชั้นดี
แม้แมลงจะไม่ใช่อาหารมื้อหลัก แต่เป็นอีกแหล่งโปรตีนทางเลือกที่น่าสนใจ จากรายงานขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (UN Food and Agriculture Organisation) ระบุว่ามีประชากรโลกอย่างน้อย 2 พันล้านคนบริโภคแมลงเป็นอาหารเป็นปกติ
ผู้เชี่ยวชาญด้านอาหารเชื่อว่าในอนาคตเราจะต้องหาแหล่งโปรตีนใหม่ๆ เพื่อมาทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ ทางออกแรกคือการลดโปรตีนที่ไม่จำเป็นออกไป และอีกทางเลือกหนึ่งคือหันไปหาแหล่งโปรตีนทางเลือก เช่น แมลง เพราะในแมลงอุดมไปด้วยโปรตีน อีกทั้งยังมีไขมัน โปรตีน วิตามิน ไฟเบอร์ และแร่ธาตุสูง นอกจากนี้แมลงยังเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่าเนื้อสัตว์ในอุตสาหกรรมที่เต็มไปด้วยแบคทีเรียและยาปฏิชีวนะ
‘สาหร่าย’
เพาะง่าย โตง่าย สารอาหารเพียบ
สาหร่ายสามารถเติบโตได้ในสระน้ำได้เช่นเดียวกับปลา แต่มีต้นทุนการเพาะเลี้ยงที่ถูกและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่า สามารถยังเติบโตได้ง่ายทั้งในน้ำเค็มและน้ำจืด ในตัวสาหร่ายอุดมไปด้วยแคลเซียม โปรตีน เหล็ก วิตามิน แร่ธาตุ ไฟเบอร์ และสารต้านอนุมูลอิสระมากกว่าผลไม้หรือผักชนิดอื่นๆ จึงทำให้สาหร่ายเป็นอาหารชั้นดีของทั้งคนและสัตว์
Terramino Foods สตาร์ตอัพในซานฟรานซิสโกได้พัฒนากระบวนการที่สามารถเปลี่ยนสาหร่ายให้เป็น ‘เบอร์เกอร์ปลาแซลมอน’ ที่มีหน้าตา รสชาติและกลิ่นเหมือนปลาจริงๆ
คิมเบอร์ลี ลี (Kimberlie Le) ผู้ร่วมก่อตั้งและซีอีโอของบริษัทดังกล่าว เล่าว่าปัญหาของการบริโภคปลาคือเรามีการตกปลากันมากเกินไป อีกทั้งเนื้อปลายังสะสมมลพิษเอาไว้มากมาย ทั้งสารปรอทและไมโครพลาสติก อาหารจากสาหร่ายจึงเข้ามาเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ทำให้การกินอาหารในอนาคตยั่งยืนได้
อ้างอิง
- Sirin Kale. Food in 2050: bacon grown on blades of grass and bioreactor chicken nuggets. https://bit.ly/3h2ec9e
- Avi Gertzman. Foods of the Future: What Will We Be Eating?. https://bit.ly/2U1Kauq
- Vasambal Manikkam. The future of food: What will we be eating in 20 years?. https://bit.ly/3h7gsMm
- Dr Stuart Farrimond. The future of food: what we’ll eat in 2028. https://bit.ly/35QAHZz
