“ถ้าทุกคนไม่คิดลงมือทำอะไรสักอย่างเพื่อดูแลโลกให้น่าอยู่ ก็คงเหลือเวลาสนุกกันได้อีกไม่นานหรอก”
โอมาร์ เมนชากา (Omar Menchaca) คุณลุงชาวเม็กซิโกวัย 66 ปี ให้เหตุผลสั้นๆ หลังถูกถามว่าเหตุใดคนแก่อย่างเขาจึงอุทิศชีวิตหลังเกษียณอายุมาพายเรือคายัคคอยเก็บขยะที่ลอยอยู่เกลื่อนคลองโซชิมิลโก (Xochimilco) ซึ่งได้รับการแต่งตั้งให้เป็นแหล่งมรดกโลกโดยองค์การยูเนสโกในปี 1987
ทุกวันหยุดสุดสัปดาห์จะมีผู้คนจำนวนมากกว่า 6,000 คน แวะเวียนมาพักผ่อนหย่อนใจโดยล่องเรือพายไปตามลำคลองโซชอมิลโก ซึ่งเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมของประเทศเม็กซิโก ไม่มีใครมาตัวเปล่า ทุกคนต่างพกอาหารและเครื่องดื่มขึ้นมากินระหว่างอยู่บนเรือ
จุดนี้เองกลายเป็นปัญหา ซึ่งเกิดจากความไม่ใส่ใจของคนเม็กซิกันด้วยกันเอง เพราะพวกเขามักจะทิ้งภาชนะและขวดน้ำลงคลองโซชิมิลโกโดยไม่รู้สึกตะขิดตะขวงใจว่าตนเองกำลังทำเรื่องไม่ดีต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
คุณลุงเมนชากาชวนย้อนความหลังที่เขามีต่อคลองโซชิมิลโกก่อนจะกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวอย่างทุกวันนี้ว่า เมื่อเขายังเป็นวัยรุ่น ที่นี่เงียบสงบ สวยงาม และอุดมสมบูรณ์ เขากับเพื่อนๆ นักกีฬามักจะนัดรวมตัวกันที่คลองนี้เพื่อฝึกซ้อมท่วงท่าพายเรือสำหรับเตรียมแข่งขัน
แต่เวลายิ่งผ่านไปเท่าไหร่ คุณลุงเมนชากายิ่งสังเกตเห็นว่าความสงบ สวยงาม และความสมบูรณ์ของคลองเริ่มเสื่อมถอย และสิ่งที่เข้ามาแทนที่ก็คือขยะปริมาณมหาศาล
เมื่อไม่มีใครสนใจไยดี คุณลุงเมนชากาจึงคิดว่า ถึงเวลาที่ตัวเขาเองต้องทำอะไรสักอย่างหวังปลุกจิตสำนึกและให้ทุกคนเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและลดการทิ้งขยะ เขาเริ่มพายเรือคายัคส่วนตัวไปตามคลองแล้วใช้มือเปล่าเอื้อมเก็บขยะที่ลอยอยู่บนผิวน้ำ ที่แย่ยิ่งกว่าก็คือ มีแต่คนหัวเราะเยาะ ทั้งๆ ที่เขาตั้งใจทำเพื่อรักษาธรรมชาติให้ไม่ถูกทำลายไปมากกว่านี้ แม้กระทั่งเด็กตัวเล็กๆ ต่างทำท่าล้อเลียนเขาด้วยความสนุกสนาน
เรือบริการนักท่องเที่ยวซึ่งติดเครื่องยนต์ใช้น้ำมันขับผ่านเรือคายัคของคุณลุงเมนชากาไปราวกับเขาไม่มีตัวตน คลองโซชอมิลโกค่อนข้างตื้น ลึกแค่ครึ่งเมตร แต่กลับมีกลิ่นเหม็นสารเคมีเพราะน้ำมันจากเรือยนต์เหล่านี้รั่วออกมาปนเปื้อนอยู่ตลอด
ยังดีที่มีบางคนเห็นความตั้งใจของคุณลุงเมนชากา “คนที่มาเที่ยวรวมถึงคนในพื้นที่เองที่เป็นเจ้าของธุรกิจและบริการนักท่องเที่ยวต้องเป็นคนรับผิดชอบเรื่องนี้สิ คือไม่ทิ้งขยะลงคลอง และต้องทิ้งขยะให้ถูกที่ด้วย ไม่ใช่หน้าที่ของเมนชากาสักนิด เขาไม่ควรต้องมาทำอะไรแบบนี้” ชาวบ้านวัย 69 ปีคนหนึ่งซึ่งอาศัยอยู่บริเวณใกล้กับคลองโซชอมิลโกให้ความเห็น
คุณลุงเมนชากาไม่สนใจเสียงหัวเราะและสายตาเย้ยหยันของใครก็ตามที่ไม่เห็นคุณค่าจากสิ่งที่เขากำลังทำอยู่ เพราะเขาเชื่อว่าความพยายามนี้ จะช่วยเยียวยาและรักษาสภาพของคลองโซชอมิลโกไว้ได้ไม่มากก็น้อย บางวันมีคนมาร่วมพายเรือคายัคเก็บขยะกับเขาด้วย ช่วยตอกย้ำว่าสิ่งที่เขาเฝ้าทำมาตลอดไม่สูญเปล่า
ด้านเจ้าหน้าที่ท้องถิ่น ได้แต่กล่าวอ้างว่าพวกเขากำลังดูแลรักษาคลองเป็นประจำ ช่างขัดแย้งกับภาพที่เห็นอยู่โทนโท่ว่าในคลองมีแต่ขยะ
คุณลุงเมนชากายืนยันว่าจะอาสามาปกป้องคลองด้วยสองมือต่อไปจนกว่าเขาจะทำไม่ไหว
