“วันนี้คุณมีชีวิตอยู่ไปเพื่ออะไร?” ถ้าคำตอบมีเพียงความว่างเปล่า เราอยากแนะนำให้คุณรู้จัก ‘อิคิไก’
อิคิไก เป็นคำศัพท์ภาษาญี่ปุ่น ประกอบขึ้นจากคำสองคำ อิคิ (มีชีวิตอยู่) และ ไก (คุณค่าหรือความหมาย) หมายถึง ความหมายของการมีชีวิตอยู่
![IKIGAI อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/IKIGAI-WORD.jpg)
สำหรับคนญี่ปุ่น อิคิไกเป็นเพียงคำธรรมดาที่ผู้คนใช้กันทั่วไปในชีวิต ไม่ใช่สิ่งพิเศษที่จะต้องค้นหา เพราะเป็นแนวคิดที่ฝังลึกในวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต
แต่สำหรับคนนอก ภูมิปัญญาเก่าแก่ของญี่ปุ่นอย่างอิคิไกกำลังเป็นที่สนใจและได้รับการพูดถึง
พลังของอิคิไก
ความไม่รู้และสับสนพาหลายคนเดินไปสู่ชีวิตที่ไม่ใช่ การงานที่ไม่ชอบ หลายคนรู้สึกหดหู่ไร้เรี่ยวแรงในเช้าที่ต้องตื่นไปทำงาน แล้วพยายามปลอบโยนผ่านของบางสิ่ง ไลฟ์สไตล์บางอย่าง เพื่อประโลมตัวเองและตะโกนบอกคนอื่นว่าฉันมีความสุข แต่ลึกๆ ข้างในกลับรู้สึกว่างเปล่า
ส่วนคนที่มีอิคิไก ทุกๆ เช้าที่ตื่นขึ้นมา พวกเขารู้ว่ามีชีวิตแต่ละวันไปเพื่ออะไร พวกเขาจะใช้ชีวิตในวันใหม่อย่างมีพลัง เบิกบาน พึงพอใจ และสุขสงบภายใน
![จิโร่ Jiro dream of sushi](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/Jiro.jpg)
ผลวิจัยระบุว่า ความรู้สึกเหล่านี้มีผลต่ออายุที่ยืนยาว สุขภาพและความสุขที่เพิ่มพูน ผิดกับคนที่รู้สึกว่าชีวิตไร้จุดหมาย ไร้คุณค่า ล่องลอย และกลวงเปล่า
คำถามคือเราจะค้นพบ ‘อิคิไก’ ความหมายหรือคุณค่าในชีวิตของตัวเองได้อย่างไร?
วงกลมแห่งคำถาม
บทความหลายแหล่งพูดถึงอิคิไกผ่านจุดร่วมของวงกลม 4 วง คือ สิ่งที่…เรารัก – ทำได้ดี – ทำแล้วได้เงิน – เป็นประโยชน์ต่อโลก
![Ikigai อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/IKIGAI-CIRCLE.png)
ทฤษฎีวงกลม 4 วงเชื่อว่า เมื่อทบทวนอย่างลึกซึ้งเพียงพอ เราจะพบอิคิไกผ่านจุดร่วมของวงกลมทั้งสี่
นั่นก็คือการได้ทำสิ่งที่เราชอบ มีทักษะ และมีประโยชน์ต่อผู้อื่น แล้วสิ่งนั้นก็นำมาซึ่งผลตอบแทนที่ ช่วยให้เราสามารถทำสิ่งนั้นต่อไปได้เรื่อยๆ
มองในแง่นี้ อิคิไกจึงหมายถึง การได้ทำสิ่งที่รักเป็นอาชีพ
‘ยอมรับตัวเอง’ อิคิไกที่เรียบง่ายกว่ากรอบของวงกลม
เคน โมงิ (Ken Mogi) ผู้เขียนหนังสือ The Little Book of Ikigai มองอิคิไกผ่านคอนเซ็ปต์ที่เรียบง่ายกว่านั้น โดยไม่จำเป็นต้องผูกไว้กับสิ่งที่ทำแล้วได้เงิน แต่ลงน้ำหนักไปที่ความรู้สึกภายใน
![Ken Mogi Ikigai อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/Ken-Mogi.png)
อิคิไกของ เคน โมงิ ไม่มีวงกลม แต่ประกอบด้วยเสาหลัก 5 ข้อ คือ การเริ่มต้นเล็กๆ, ปลดปล่อยตัวเอง, สอดคล้องและยั่งยืน, ความสุขกับสิ่งเล็กๆ และการอยู่ตรงนี้ ตอนนี้
เคน โมงิ บอกว่าเสาหลักทั้งห้าเป็นกรอบแนวทางพื้นฐานที่ทำให้อิคิไกเบ่งบาน ไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นประการใดประการหนึ่ง หรือเกิดขึ้นทั้งหมด ไม่ต้องเรียงลำดับก่อนหลัง เพียงแต่เสาหลักนี้จำเป็นต่อความเข้าใจอิคิไก
แม้คอนเซ็ปต์อิคิไกของ เคน โมงิ จะดูจับต้องได้ยาก แต่ก็ทำให้ความหมายของอิคิไกกว้างขวางขึ้น
ถ้ามองอิคิไกผ่านเลนส์ของเคน โมงิ คุณอาจเริ่มหาอิคิไกผ่านการเริ่มทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง สิ่งนั้นไม่จำเป็นต้องยิ่งใหญ่ อาจเป็นสิ่งเล็กๆ ที่คุณอยากทำในทุกๆ วัน,เริ่มต้นเล็กๆ
ระหว่างที่ทำ คุณก็ทำไปโดยไม่คาดหวังถึงความสุขความสำเร็จ แบกตัวตน สายตาคนอื่น และสถานะทางสังคมไว้บนบ่า คุณแค่เป็นตัวเอง, ปลดปล่อยตัวเอง
สิ่งที่ทำนั้นก็สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมที่เป็นอยู่ มีความสุขกับรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ในทุกขณะปัจจุบันที่เคลื่อนผ่าน, สอดคล้องและยั่งยืน – ความสุขกับสิ่งเล็กๆ – การอยู่ตรงนี้ ตอนนี้
ดังนั้น อิคิไกของเราอาจเป็นอะไรก็ได้ หรือทุกสิ่งที่ทำในชีวิตประจำวันอาจเป็นอิคิไกของเรา แค่เริ่มให้ความหมายใหม่กับสิ่งที่เป็นอยู่ ทำสิ่งที่ทำไปเรื่อยๆ ปล่อยวางความคาดหวัง และมีความสุขอันเรียบง่าย
เหมือนที่ เคน โมงิ เขียนในหนังสือของเขาว่า ‘อิคิไกและความสุข เกิดจากการยอมรับตัวเอง’
อิคิไกของเราไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน
เฮคเตอร์ การ์เซีย (Hector Garcia) ผู้ร่วมเขียนหนังสือ Ikigai: The Japanese Secret to a Long and Happy Life พูดถึงการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตตามแนวอิคิไกว่า เขาจะเริ่มต้นวันใหม่ด้วยการทำสิ่งที่คิดว่าสำคัญที่สุดสำหรับตัวเอง ก่อนจะออกจากบ้านไปทำสิ่งอื่นๆ
![Hector Garcia Ikigai อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/Hector-Garcia.png)
“ผมดื่มชาเขียวร้อนๆ ถ้วยหนึ่ง ให้เวลา 15 นาทีกับการเล่นโยคะง่ายๆ และใช้เวลา 1 ชั่วโมงไปกับการเขียนหนังสือ
“การเขียนหนังสือคือหนึ่งในกิจกรรมที่เป็นอิคิไกในชีวิตผม”
![Ikigai อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/IKIGAI-BOOK.jpg)
อิคิไกของเรากับ เฮคเตอร์ การ์เซีย ไม่จำเป็นต้องเหมือนกัน การเขียนหนังสือคืออิคิไกของเขา แต่สำหรับเราอาจหมายถึงสิ่งอื่น เพราะมนุษย์ไม่เคยเหมือนกัน อิคิไกของเราจึงต่างกัน
วุฒิชัย กฤษณะประกรกิจ ผู้แปลหนังสือ The Little Book of Ikigai (ชื่อภาษาไทยคือ อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่) ของ เคน โมงิ เคยเขียนถึงอิคิไกในความหมายของเขาว่า
‘…สำหรับผม สิ่งสำคัญที่สุดก็คือการมีชีวิตอยู่อย่างอิสรเสรี มีความเป็นตัวของตัวเอง มีเสรีภาพอย่างเต็มเปี่ยมที่จะเลือกและตัดสินใจได้เองว่าจะทำงานอะไร ไม่ทำงานอะไร โดยไม่ขึ้นกับสายตาของใคร’
![วุฒิชัย กฤษณะประกรกิจ Ikigai อิคิไก](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/วุฒิชัย-กฤษณะประกรกิจ.png)
แต่ขณะเดียวกันวุฒิชัยก็คิดว่า อย่าไปหลงกับคอนเซ็ปต์หรือติดนิยามของอิคิไกมากจนเกินไป
“เพราะเวลาที่มนุษย์รับรู้โลก เรามักจะสร้างภาพแทนอะไรบางอย่างขึ้นมาเพื่อใช้อธิบายความจริงให้ชัดเจน ซึ่งตัวมันเองไม่ใช่ความจริงแล้วนะ”
การพยายามหาจุดร่วมเพื่อให้เข้ากับนิยามหรือคอนเซ็ปต์ของอิคิไก จึงยิ่งพาเราออกห่างจากความจริงของชีวิต
“ในความเป็นจริงผมรู้สึกว่าอะไรก็ตาม เราแค่อยู่กับสิ่งที่เราทำ ยอมรับตัวเอง เข้าใจตัวเอง แล้วก็อยู่กับคนอื่นอย่างสอดคล้อง และไม่ว่ายังไงก็ตาม ไม่ว่ามันจะเป็นอิคิไกหรือไม่ใช่อิคิไก ไม่ว่ามันจะได้ตังค์หรือไม่ได้ตังค์ ไม่ว่าโลกจะต้องการหรือโลกไม่ต้องการ ฉันก็จะยืนหยัดที่จะทำงานที่ฉันอยากทำต่อไป”
![Ikigai Book อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่](https://becommon.co/wp-content/uploads/2018/11/ikigai-book.jpeg)
ถึงตรงนี้ ความหมายของอิคิไกดูจะเป็นเรื่องเฉพาะของแต่ละคน หรือที่ในภาษาพระเรียกว่า ‘ปัจจัตตัง’ ที่เราจะต้องค้นหาความหมายการมีชีวิตอยู่ด้วยตัวเอง
เหมือนที่ เคน โมงิ เขียนไว้ที่หน้า 200 ในหนังสือ The Little Book of Ikigai (ฉบับแปลภาษาไทย) ว่า
‘คุณจำเป็นต้องค้นหาอิคิไกในสิ่งเล็กๆ
คุณต้องเริ่มต้นเล็กๆ
คุณต้องอยู่ตรงนี้ ตอนนี้
สำคัญที่สุดก็คือ คุณไม่สามารถหรือไม่ควรไปกล่าวโทษสภาพแวดล้อมว่าที่นั่นที่นี่ไม่มีอิคิไก
เพราะในท้ายที่สุด มันขึ้นอยู่กับคุณเองที่จะค้นพบอิคิไกของคุณ
ในวิถีทางของคุณ’
อ้างอิง:
- Lucy Dayman. Ikigai: The Japanese Concept Of Finding Purpose In LifeAnd How This Age-Old Ideology Can Help You Find Your Own Raison D’être. https://savvytokyo.com/ikigai-japanese-concept-finding-purpose-life/
- Yukari Mitsuhashi. Japan May Have Worked Out The Secret Formula For A Happy Life. https://www.huffingtonpost.com/entry/japan-ikigai-happiness_us_5ac3545ae4b00fa46f85fc70
- พิชชารัศมิ์. Ikigai เหตุผลของการมีชีวิตอยู่ของคุณคืออะไรคะ. https://www.marumura.com/ikigai/
- จิรเดช โอภาสพันธ์วงศ์. ความหมายของการมีชีวิตอยู่ของ อ๋อง วุฒิชัย ผู้แปล ‘อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่’. https://readthecloud.co/thoughts-ong-wuttichai/
- Ken Mogi. อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่ (The Little Book of Ikigai). แปลโดย วุฒิชัย กฤษณะประกรกิจ. สำนักพิมพ์ MOVE
- วุฒิชัย กฤษณะประกรกิจ. อะไรคือแรงขับที่แท้จริงเมื่อสิ่งสำคัญที่สุดคือการมีชีวิตอยู่อย่างอิสรเสรี. https://adaybulletin.com/article-editorsnote-drive/17865